Jako kolejny przykład na temat prawdy i kłamstwa w Internecie wybrałam „Przemowę Noblowską Olgi Tokarczuk. laureatki literackiej Nagrody Nobla za 2018 rok, a wygłoszoną w 2019 roku.* Tekst przemowy pod tytułem „Czuły narrator” ukazał się w najnowszej książce Olgi Tokarczuk, która jest zbiorem najważniejszych esejów i wykładów autorki.**
„Świat jest tkaniną, którą przędziemy codziennie na wielkich krosnach informacji, dyskusji, filmów, książek, plotek, anegdot. Dziś zasięg pracy tych krosien jest ogromny – za sprawą Internetu prawie każdy może brać udział w tym procesie, odpowiedzialnie i nieodpowiedzialnie, z miłością i nienawiścią, ku dobru i ku złu, dla życia i dla śmierci. Kiedy zmienia się ta opowieść – zmienia się świat.” To słowa Olgi Tokarczuk są szczególnie bliskie naszemu Stowarzyszeniu 100-lecie Kobiet, które koncepcję kobierca i tkaniny, slepcionej z wątków herstorycznych naszych przodkiń szczególnie ceni. Przytoczę jeszcze dwa, bardzo istotne dla rozważań o prawdzie i kłamstwie cytaty z tekstu Olgi Tokarczuk. I choć generalnie autorka pisze o literaturze pięknej versus literaturze faktu, to wiele jej myśli dotyczy zmian we współczesnym świecie i fake newsów.
„Kiedy powstał Internet wydawało się, że idee te będą wreszcie mogły zrealizować się w sposób totalny (…)Spełnione marzenia często nas rozczarowują. Okazało się, że nie jesteśmy w stanie unieść tego ogromu informacji, która zamiast jednoczyć, uogólniać i uwalniać – różnicuje, dzieli, zamyka w bańkach, tworzy wielość opowieści nieprzystających do siebie albo wręcz wrogich sobie, antagonizujących. Na dodatek Internet, poddany zupełnie bez refleksji procesom rynkowym i oddany graczom-monopolistom, steruje gigantycznymi ilościami danych, które wykorzystywane są całkiem nie „pansoficznie”, ku szerokiemu dostępowi do wiedzy, ale przeciwnie, służąc przede wszystkim programowaniu zachowań użytkowników (…)”
„Kategoria fake newsów i fake upów stawia nowe pytania o to, czym jest fikcja. Czytelnicy, którzy wiele razy dali się oszukać, zdezinformować czy wyprowadzić w pole, nabierają powoli specyficznej nerwicowej idiosynkrazji. Reakcją na takie zmęczenie fikcją może być ogromny sukces literatury non-fiction, która w tym wielkim chaosie informacyjnym krzyczy ponad naszymi głowami: Opowiadam wam prawdę, tylko prawdę. Moja opowieść oparta jest na faktach!. Fikcja straciła zaufanie czytelników, odkąd kłamstwo stało się niebezpieczną bronią masowego rażenia, nawet jeśli wciąż pozostaje prymitywnym narzędziem”.
Komentarz do Przemowy Nolowskiej pojawil się też na portalu Anty Fake: „Olga Tokarczuk wygłosiła przemowę noblowską. W gorzki sposób poruszyła temat fake newsów” ***
Bożena Bednarek
100-lecie Kobiet
* https://www.nobelprize.org/…/tokarczuk-lecture-polish… Tokarczuk, Czuły narrator, Wydawnictwo Literackie 2020, ISBN 978-83-07305-6****Maria Wieczorek , antyfake.pl, 8.12.2019 https://www.antyfake.pl/olga-tokarczuk-nagroda-nobla
Artykuł powstał w ramach projektu Stowarzyszenia 100-lecie Kobiet #PrawdaczyfałszbądźpewnasiebieiświadomategocosiędziejewokółCiebie realizowanego we współpracy z
TechSoup Europe
.
