Zacznijmy od tego, czym jest tortura. Wg Wikipedii tortura to celowe zadanie komuś bólu fizycznego lub psychicznego w okrutny sposób, co przypuszczam stanowi proceder tak stary, jak stara jest historia ludzkości.
Wikipedia podaje, że torturowano już w starożytności oraz, że skala stosowania tortur szczególnie przybrała na sile w XVI – XVII wieku. Kary cielesne, biczowanie, łamanie kołem, obcinanie kończyn, miażdżenie stóp w tzw. „hiszpańskich butach”* czy ordalia** jak próby ognia, wody i żelaza – fantazja ciemiężących i oprawców bądź oprawczyń była bez granic. Właśnie ordalia, noszące znamiona tortur były wyrafinowanymi metodami powszechnie używanymi podczas procesów kobiet posądzonych o czary. Okazuje się jednak, że by być poddaną torturom wcale nie trzeba było wykazać się umiejętnościami magii – wystarczyło być kobietą i wszcząć kłótnię np. na głównej ulicy miasta. Takim “awanturnicom” zakładano na szyję tzw. “hańbiące kamienie”, ważące nawet do 15 kg, zdobione rzeżbami kobiecych twarzy z wysuniętym językiem, piersi, psów, kretów lub nawet fallusów, gdy oskarżano kobiety o rozwiązły tryb życia. Ten rodzaj kary wymierzano wyłącznie przeciwko kobietom, które naraziły się przekustwem, plotkami, kłótniami czy krzykiem. Musiały odpokutować swoją winę nosząc ciężkie kambury na szyi i przechadzając się wyznaczonymi ulicami miasta w dni targowe, nieraz przy asyście chłoszczących je urzędników. Kamienie z założenia miały hańbić i hańbiły.
„Nierząd był obłożony karą grzywny. A co szczególnie ciekawe, kary groziły też kobietom za wszczęcie kłótni na forum publicznym. Winowajczynie musiały się liczyć, że będą musiały odbyć spacer wokół rynku z przywiązanym do szyi kamieniem. Kto wie, czy podobnych zasad nie byłoby warto wprowadzić w życiu publicznym obecnie.”*** powiedział w dniu 24.10.2020. dziennikarz Rafał Patyra prowadząc 148 odcinek cyklu “Rodzinny Ekspres” w programie
TVP VOD
, a jego wypowiedź natychmiast została skomentowana szeroko w mediach, szczególnie, że czas emisji zbiegł się z czasem licznych demonstracji i protestów organizowanych zarówno przez Ogólnopolski Strajk Kobiet, jak i Strajk Przedsiębiorców.
I choć zbieżność terminów była przypadkowa (patrz niżej
), to rzucone na wiatr słowa padły na podatny grunt opinii publicznej, kształtowanej pod wpływem silnie spolaryzowanych przekonań i poglądów różnych środowisk przyjmujących określone stanowiska wobec ról i zachowań kobiet w społeczeństwie.
), to rzucone na wiatr słowa padły na podatny grunt opinii publicznej, kształtowanej pod wpływem silnie spolaryzowanych przekonań i poglądów różnych środowisk przyjmujących określone stanowiska wobec ról i zachowań kobiet w społeczeństwie.“W toku złożonych wyjaśnień, okazało się, że odcinek nr 148 audycji z cyklu »Rodzinny ekspres« pod tytułem »NOWENNA POMPEJAŃSKA», nagrywany był 11 września, a kolaudowany 7 października, na długo przed orzeczeniem Trybunału Konstytucyjnego w sprawie aborcji. Treść audycji nie ma zatem żadnego związku z najnowszymi wydarzeniami w kraju. Zastosowany przez autorkę audycji mało wysublimowany żart, osadzony był w kontekście ciekawostek historyczno-kulturowych, całkowicie bez związku z obecną sytuacją społeczną. Felieton, którego autorką jest kobieta, ma charakter lifestylowy, a nadany mu w przestrzeni publicznej sens jest niezgodny z jej intencjami”**** – odniosła się w wyjaśnieniach Telewizja Polska.
Choć trudno uwierzyć w to, że w XXI w. można nad rozwiązaniem w postaci przywiązanego do szyi kamienia w ogóle myśleć, nie mówiąc o publicznym proponowaniu tego w telewizji finansowanej z pieniędzy podatników i podatniczek, skandaliczna wypowiedź naprawdę się wydarzyła. To nie był fake news.
Oto kilka przykładów reakcji na niefortunny odcinek „Rodzinnego Ekspresu”:
Onet Plejada https://plejada.pl/…/tvp-tlumaczy-sie-ze…/kwe4tbt„Produkcję skrytykowało w sieci wiele znanych kobiet. Niektórym zabrakło słów, innym na usta cisnęło się wyłącznie jedno, wulgarne hasło znane z kobiecych protestów.
Maffasion udostępniając post, napisała tylko: “Bez komentarza”.Julia Wieniawa: “Czuję bezradność. Nasuwają mi się same przekleństwa na język…”.Ada Fijał: “Widziałam to,
szok, serio”.“Może by tak autorów tych pomysłów łamać kołem?” lub “Złapać ich i spalić na stosie!” – proponowały panie komentujące sprawę na profilu Karoliny Korwin-Piotrowskiej.Wypowiedź Rafała Patyry skomentowała też Julia Oleś https://www.instagram.com/tv/CG4jkBrpQPJ/…Stanowisko w temacie zajęła organizacja fact-checkingowa:Nagranie można obejrzeć m.in. tu (choć z oficjalnej strony TVP zniknęło w reakcji na oburzenie opinii publicznej)
*Międzynarodowa Konwencja w sprawie zakazu stosowania tortur oraz innego okrutnego, nieludzkiego lub poniżającego traktowania albo karania z roku 1984. Polska ratyfikowała tę konwencję w 1989 roku.
*Konwencja o zapobieganiu torturom i nieludzkiemu lub poniżającemu traktowaniu i karaniu, uchwalona w 1987 roku przez Radę Europy i ratyfikowana przez Polskę w roku 1993.
*Stosowania tortur zabrania także Konstytucja RP z 2 kwietnia 1997 roku, której artykuł 40. głosi, że Nikt nie może być poddany torturom ani okrutnemu, nieludzkiemu lub poniżającemu traktowaniu i karaniu.
*Kodeks karny (1997) zabrania tortur w art. 118, 123, 246 i 247.
Przypomnijmy za oficjalną stroną https://vod.tvp.pl/website/rodzinny-ekspres,34003558# – uwaga! Składnia gramatyczna oryginalna.„„Rodzinny ekspres” ma charakter magazynu, w którym wywiady z gośćmi przeplatane są odpowiednimi felietonami. To także program poradnikowy, który ma pomóc rodzinom do głębszego przeżywania istoty rodzinności w duchu chrześcijaństwa.”
*”hiszpańskie buty” – narzędzie tortur w formie imadła zamkniętego w drewnianym lub metalowym pudełku. Kiedy dokręcano śrubę, miażdżyła stopę. „Buty” mogły też zawierać kolce. Popularność zdobyły dzięki prostocie, niewymagającej większych kwalifikacji kata (https://pl.wikipedia.org/wiki/Hiszpa%C5%84skie_buty)
**ordalia – za Wikipedią (sąd boży) – środek dowodowy w średniowiecznym procesie https://pl.wikipedia.org/wiki/Ordalia
*** i ****dokładne brzmienie wypowiedzi Rafała Patyry i TVP cytowane m.in. na łamach WP teleshow/AntyRadio/AntyFake
Linki do relacji z demonstracji na ulicach wybranych polskich miast z dnia 24.10.2020.:
Źródło zdjęcia: https://pl.wikipedia.org/wiki/Kamienie_ha%C5%84bi%C4%85ce…, grafika wykonana przez autorkę.
Artykuł powstał w ramach projektu Stowarzyszenia
100-lecie Kobiet
#PrawdaczyfałszbądźpewnasiebieiświadomategocosiędziejewokółCiebie realizowanego we współpracy z
TechSoup Europe
.
